Żegotki to niewielka, kujawska wieś, która może pochwalić się bogatą i ciekawą historią. Ocalałym, acz nadgryzionym zębem czasu, świadkiem przeszłości jest dwór położony w malowniczym parku.
Pierwsza, historyczna wzmianka o wsi jest stosunkowo późna. Pochodzi ona dopiero z XV wieku. W 1496 starosta inowrocławski, Jakub z Glinek rozsądzał spór pomiędzy klasztorem strzeleńskim a braćmi Wojciechem, Stanisławem, Sobiesławem i Piotrem ze Żnina oraz Ściborem i Janem Wronowskimi (też ze Żnina) ustanowił granice między wsią a Sławskiem Małym.
Historia Żegotek jest jednak zdecydowane starsza. W sąsiedztwie wsi archeolodzy dokonali wielu interesujących odkryć. Zachęcam do lektury wpisu Żegotki.
W XV i XVI wieku Żegotki należały do rodziny Żegockich (herbu Jastrzębiec). W XIX wieku ich właścicielami byli Antoni Busse oraz jego żona Urszuli z Wolickich. Ci sprzedali (1837) wieś Stęszewskim, później (od 1869) Watt-Skrzydewscy. Ostatnią właścicielką wsi byli Maria ze Skrzydlewskich Sikorska (urodzona 12 listopada 1888 roku w Żegotkach, zmarła 5 września 1967 w Warszawie) oraz Włodzimierz Sikorski (herbu Cietrzew).
Maria Skrzydlewska była postacią nietuzinkową. Sprawnie zarządzała majątkiem. Dała się poznać jako zaangażowania działaczka społeczna. Była między innymi przewodniczącą Strzelińskiego Koła Ziemianek oraz Kółek Włościanek byłego powiatu strzelińskiego. W sierpniu 1937 została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Powiększ
Dwór
Pierwszy dwór, który znajdował się na terenie Żegotek zbudowano dla wspomnianej rodziny Busse. We dworze znalazło się miejsce dla systematycznie powiększanej kolekcji dzieł sztuki oraz monet. Ozdobą dworu była pokaźna biblioteka, która liczyła ponoć kilkaset pozycji. Zasoby te powiększała rodzina Skrzydlewskich. Przypomnijmy przy okazji, że w 1888 Feliks Skrzydlewski odnalazł w polu skarb brakteatów, które przekazał Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu.
Powiększ
Niestety, w roku 1923 dwór w Żegotkach dotknęła tragedia — pożar. Zagładzie uległa biblioteka.
Dwór, według projektu Stefana Cybichowskiego, został odbudowany w 1926 dzięki staraniom Marii Skrzydlewskiej.
Obecnie dwór jest zamieszkały, ale daleko mu do dawnej świetności. Niemal całkowitemu zniszczeniu uległ park.
Uwaga
Archiwalne fotografie pochodzą z:
L., Durczykiewicz, 1912. Dwory polskie w Wielkiem Księstwie Poznańskiem; Polish Manor houses in the Grand Duchy of Posen. 1912. Poznań; Nakładem L. Durczykiewicza w Czempiniu.
https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/5419/edition/9693/content
SAS-LITYŃSKI, Stanisław (red.), 1929. Złota Księga ziemiaństwa polskiego poświęcona kulturze i wytwórczości rolnej. Wielkopolska; Livre d’OR de la Propriété Fonciére Polonaise; Gold Book of the Polish Agriculturists (of Polish Land Owners). 1929. Wydawnictwa Graficzne Stanisław Lityński – Warszawa.
https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/5351/edition/9588/content
Mapa przedstawiająca Żegoteki to Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) http://igrek.amzp.pl/5464
Informacje na temat zabytku: https://zabytek.pl/pl/obiekty/palac-874710