Ryszewko leży na Szlaku pałuckich kościołów — znajduje się tu drewniany kościół świętej Marii Magdaleny. Dzisiaj to niepozorna wieś, ale w średniowieczu leżała na ruchliwym i ważnym szlaku łączącym Żnin z Gnieznem. Pewnie przez Ryszewko przemknął niejeden książę albo inny król. Przemknęliśmy i my. Nawet więcej niż przemknęliśmy, bo szczękając z zimna przystąpiliśmy do oględzin tutejszego zabytku.
Na tropie Grzymisława
Zanim przejdziemy do historii kościoła w Ryszewku warto poświęcić chwilkę postaci Grzymisława, który pojawił się w dokumencie wymieniającym po raz pierwszy Ryszewko.
Grzymisław godny jest wzmianki nie tylko ze względu na oryginalne imię. Nieco ważniejsze jest, że wywodzi się on z ostrowskiej linii Leszczyców — potężnego, jednego z najstarszych rodów na Kujawach. Ród Leszczyców był prawdopodobnie fundatorem romańskiego kościoła w Kościelcu. Na marginesie dodajmy, że kościół w Ostrowie opisaliśmy (ledwo co, ale zawsze) przy okazji trasy wokół jeziora Gopło.
Potęgę ostrowskich Leszczyców zbudował Maciej z Ostrowa, sędzia brzeski.
Synowie Macieja doszli do najwyższych godności duchownych i świeckich: Gerward został biskupem włocławskim, Stanisław — prepozytem kruszwickim i włocławskim, Jan i Przezdrzew kasztelanami kruszwickimi. Jan był kasztelanem w latach 1316–1327, Przezdrzew w latach 1332– 1339.
Profesor Janusz Bieniak uważa Przezdrzewa za protoplastę Leszczyców piszących się z Procynia, a także interesującego nas Ryszewka.
Synami Przezdrzewa byli: Grzymisław piszący się z Procynia i Ryszewka, Tomisław oraz Paweł z Procynia.
Grzymisław występuje w źródłach w latach 1355–1383. Po raz pierwszy pojawił się w dokumencie z 24 kwietnia 1355 roku Był wówczas świadkiem sprzedaży przez kanonika gnieźnieńskiego Wincentego sołectwa w Gościeszynie niejakiemu Mikołajowi.
Grzymisław pisał się wtedy „de Ryszewo”.
Grzymisław określony mianem dziedzica z Ryszewka — „de Parvo Ryszevo” — pojawił się jako świadek z 27 września 1366 roku. Dokument informował o sprzedaży przez Andrzeja z Kunowa sołectwa w jego dziedzictwie Ryszewo — niejakiemu Chwałkowi.
Ostatnia informacja o Grzymisławie pochodzi z dokumentu prywatnego wystawionego w Ryszewie 27 września 1383 r. przez Andrzeja z Ryszewka i Kunowa, który polecił lokować Ryszewko na prawie średzkim i sprzedał je Chwałkowi. W dokumencie tym wieś wymieniono jako „Parvo Ryschewo” — Małe Ryszewo.
Ciekawa to sprawa, bo pokazuje, jak ród rycerski wywodzący się z Kujaw przenikał do Wielkopolski.
Jeśli czujesz się Czytelniku nieco przytłoczony średniowiecznymi hecami — uspokajam — to by było na tyle.
Powiększ
Kościół w Ryszewku
Około połowy XV wieku kościół w Ryszewku był parafialny. Około 1520 roku nosi wezwanie Św. Marii Magdaleny. Przynajmniej od 1523 roku Ryszewko było własnością kanoników regularnych z Trzemeszna. Wiadomo, że około 1511 roku plebanem tutejszego kościoła był Stefan zakonnik klasztoru w Trzemesznie.
Pierwotny kościół drewniany został zbudowany w 1780 roku z inicjatywy opata trzemeszeńskiego Macieja Miaskowskiego. Kościół krótko potem musiało spotkać jakieś nieszczęście, ponieważ w źródłach spotyka się określenie, że został „odbudowany” przez sufragana Jana Korytkowskiego w 1788. Konsekracji kościoła dokonano 9 listopada 1788 roku. Dziś możemy go oglądać w pełnej krasie.
W 1860 roku odbudowano sześcioboczną wieżyczkę na sygnaturkę. W 1892 roku kościół otrzymał nowe organy. W 1911 roku w pobliżu kościoła zbudowano kaplicę, a w roku 1927 stylizowaną na dworek szlachecki plebanię.
W 1920 roku kościół wzbogacił się o nowe stacje drogi krzyżowej, natomiast w 1925 roku zbudowano istniejący do dzisiaj płot z murowanymi słupkami. Inicjatorem tych prac był ksiądz Wojciech Spychałowicz, który w 1921 r. objął urząd tutejszego proboszcza.
Powiększ
Ksiądz Spychałowicz wystarał się także o nowy dzwon, w miejsce zabranego przez Niemców w czasie pierwszej wojny światowej. Proboszcz zmarł 22 września 1928 r., w wieku 46 lat i został pochowany obok kościoła.
Powiększ
W 1937 roku przeprowadzono gruntowny remont kościoła — otynkowano wnętrze. Podczas okupacji niemieckiej kościół został zamknięty dla wiernych. Niemcy urządzili tu magazyn zboża.
Powiększ
Po wojnie, w kościele prowadzono szereg prac remontowych i konserwatorskich. W 1953 roku powiększono chór, a w 1955 roku odnowiono wieżę kościoła.
W 1976 r. dzięki ofiarności wiernych zakupiono nowe dzwony: św. Marii Magdaleny i św. Stanisława Biskupa.
W 1996 r. pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przeprowadzono gruntowne prace remontowe i przywrócono pierwotny stan świątyni — zerwano tynk, ściany pokryto boazerią.
Przy kościele znajduje się tablica upamiętniająca urodzonego w Ryszewku księdza Antoniego Słomkowskiego, rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Powiększ
Kościół jest doprawdy czarujący. Otoczony okazałymi lipami, zadbany — warto przy nim zatrzymać się dłużej i chłonąć atmosferę żywej historii. Z opisanych drewnianych kościołów pałuckich wydał nam się najładniejszy. Mimo, że dzień był zimny, pochmurny i paskudny.
Parafia rzymskokatolicka pw. św. Marii Magdaleny w Ryszewku
UWAGA:
Historia Ryszewa i Ryszewka zostały opisane przez Ryszarda Wojciecha Pawlickiego w czasopiśmie „Jantarowe Szlaki” Tam też znajduje się szczegółowy opis zabytków znajdujących się we wnętrzu kościoła.
Mnóstwo cennych informacji na temat Ryszewa i Ryszewka można znaleźć na stronie ryszewo.pl.
Ilustracja przedstawiająca kościół pochodzi z pracy „Album naszych zabytków, T. 1. Kościoły drewniane, Cz. 1 Dyec. gnieźnieńska / [rys. Zygmunt Światopełk-Słupski]” dostępnej na stronach Biblioteki Cyfrowej Diecezji Legnickiej.
Skorzystałem z pracy Joanny Karczewskiej „Własność szlachecka na pograniczu wielkopolsko-kujawskim w pierwszej połowie XV wieku”.
Parafia rzymskokatolicka pw. św. Marii Magdaleny w Ryszewku — metryczka
Parafia pw. św. Marii Magdaleny w Ryszewku
88-411 Ryszewko
Ryszewko 2
tel. (52)302 57 29
- Współrzędne geograficzne 52,7778919 17,6583955
- Odległość od Żnina około 20 kilometrów
- Odległość od Inowrocławia około 42 kilometry
- Odległość od Bydgoszczy około 57 kilometrów
- Odległość od Torunia około 80 kilometrów
Pałuki to świetne miejsce na bliższe i dalsze wyprawy rowerowe! Piękne widoki, malownicze pagórki, miejsca pełne niesamowitych zabytków!
Lasem, na wschód od Ryszewka prowadzi niebieski szlak rowerowy Barcin-Gołąbki.
Kościół w Parlinie leży na Szlak pałuckich kościołów. W niedalekiej odległości od Ryszewka znajdują się jeszcze drewniane kościoły w Niestronnie, Parlinie oraz Gąsawie.
UWAGA:
Na zakończenie
Ciekawy wpis? Podziel się nim ze znajomymi i odwiedź naszą stronę fejsbukową https://www.facebook.com/na.manowcach