Sędzin

Drewniany kościół pod wezwaniem świętego Mateusza we wsi Sędzin to jeden z najładniejszych kościołów powiatu aleksandrowskiego.  Kościół jest osiemnastowieczny, ale historia wsi sięga znacznie głębiej.

Ależ się tego Sędzina naszukałem! Nie na mapie, nie na trasie, ale w źródłach. Zginął mi, przepadł. Jak kamień w wodę.

Pierwsza wzmianka o Sędzinie (Zandyno) pochodzi z roku 1252. Tako rzecze „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”. Wiadomo tylko, że dokumentem tym Kazimierz I kujawski nadawał wsi pewne swobody. Niewiele więcej.

Znajdźże teraz człowieku to pismo! W jakim kodeksie, gdzie i jak je odnaleźć? Czasu mało, cierpliwości jeszcze mniej. Przyszło mi zatem godzinami hulać po urkundenbuchach. Bez rezultatu. Może zaszła tu jakaś pomyła? Co by nie mówić, nastała trwoga. A jak trwoga to do… Maksa Perlbacha.

Max Perlbach to postać wybitna. To historyk, bibliotekarz, wybitny znawca Prus i Zakonu Krzyżackiego, ale także (a może przede wszystkim) wydawca średniowiecznych dokumentów. Jeśli gdzieś zawieruszyła się średniowieczna, pruska bumaga, Max musiał ją skatalogować. I rzeczywiście. Na 128 stronie Preussisch-polnische Studien zur Geschichte des Mittelalters jest Sędzin. Pięknie skatalogowany. Na maksa, jak mawia młodzież.

Według informacji Perlbacha dokument z 1252 roku został opublikowany dwukrotnie: w „Kodeksie dyplomatycznym Księstwa Mazowieckiego” oraz „Codex diplomaticus Poloniae”.

I przy okazji wyszło szydło z worka. Oto bowiem, w różnych edycjach, wieś nazwano inaczej. Raz jako Zandyn, raz jako Sandzyno. Jestem bardzo ciekaw, jak wygląda oryginalny zapis!

To po części tłumaczy zamieszanie z pierwszą wzmianką o Sędzinie. Następna wzmianka, z czternastego wieku wspomina imię pierwszej postaci związanej ze wsią, kanonika płockiego Jacussiusa de Sandzyno.

Kościół

Kościół w Sędzinie jest zadbany aż do przesady. Otoczony idealnie przystrzyżonym trawnikiem wygląda imponująco. Został wybudowany, w 1750 roku w miejscu poprzedniej świątyni. Jest zatem odrobinę młodszy od kościoła w Łowiczku. Nie mam pewności, kto był inicjatorem budowy kościoła. Jedne opracowania podają ówczesnych właścicieli wsi, inne kapitułę płocką. O poprzedniku kościoła św. Mateusza wiadomo niewiele. Wiemy ledwie, że parafia w Sędzinie istniała już w 1489 roku.

Kościół odnawiano w latach 1842 (wtedy także zbudowano plebanię), 1847 i 1928, ale swój obecny znakomity stan zawdzięcza pracom wykonanym z inicjatywy proboszcza w ostatnich latach. Kościół został wpisany do rejestru zabytków: A/448 z 1.06.1955 i z 17.02.1981.

Mimo że nie udało mi się zgromadzić wielu informacji na temat historii kościoła, doszukałem się kilku ciekawych, archiwalnych fotografii.

Tak wyglądał w czasie I wojny światowej. Bryłę kościoła widać za sylwetką oficera. Swoją drogą ciekawe, czy uda się ustalić formację owego oficera. Na zdjęciu widać także drewnianą dzwonnicę.

Kolejne zdjęcie przedstawia kościół w Sędzinie w latach 30. ubiegłego wieku.

Następne zdjęcie przedstawia kościół w latach 70. ubiegłego stulecia. Arkadowa dzwonnica już murowana, ale ogrodzenie wokół kościoła chyba niewiele różni się od tego z czasów pierwszej wojny.

Wiatrak

Sędzin zdobił także wiatrak. Niestety spóźniłem się prawie pół wieku żeby go obejrzeć. Na zdjęciach z lat 70. zostały tylko belki, pozostałe z rozbiórki wiatraka.

Na mapie Sędzina z 1944 roku widać gdzie znajdował się ów obiekt. Przy okazji widać także jak bardzo rozległa (otoczona „koloniami”) jest to wieś.

Uwaga:

Pierwsza wzmianka o Sędzinie (Zandyno) pochodzi z: Kodeks dyplomatyczny Księstwa Mazowieckiego, obejmujący bulle papieżów, przywileje królów polskich i książąt mazowieckich, tudzież nadania tak korporacyj jako i osób prywatnych.

Pierwsza wzmianka o Sędzinie (Sandzyno) pochodzi z: Codex diplomaticus Poloniae. T. 2, pars 2.

Archiwalne zdjęcie kościoła w Sędzinie autorstwa Bogusława Linette pochodzi z Cyfrowego Archiwum im. Józefa Burszty.

Archiwalne zdjęcia pozostałości wiatraka w Sędzinie autorstwa Bogusława Linette pochodzą z Cyfrowego Archiwum im. Józefa Burszty. Zdjęcie 1, zdjęcie 2.

Zdjęcie kościoła w Sędzinie z lat 30. pochodzi z pracy Jerzego Chyczewskiego „Zabytki sztuki, muzea i zbiory województwa warszawskiego”.

Zdjęcie z oficerem pochodzi ze strony Biblioteka Kolekcji Prywatnych.

Mapa Sędzina to fragment arkusza Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 – 1945/ dostępnego w pełnej rozdzielczości na stronie http://igrek.amzp.pl/11794743

Portret Maxa Perlbacha pochodzi ze strony gedanopedia.pl

Kościół parafialny pw. św. Mateusza w Sędzinie — metryczka

Parafia św. Mateusza w Sędzinie,
Sędzin
87-706 Sędzin
tel. 54 272 03 89

• Współrzędne geograficzne 52.734167, 18.575000
• Odległość od Inowrocławia około 30 kilometrów
• Odległość od Włocławka około 38 kilometrów
• Odległość od Torunia około 43 kilometry
• Odległość od Bydgoszczy około 67 kilometrów

Na zakończenie

Ciekawy wpis? Podziel się nim ze znajomymi i odwiedź naszą stronę fejsbukową https://www.facebook.com/na.manowcach