Gdy w lipcu jechaliśmy do Wylatowa, lało. Teraz, na początku października też leje. Na świecie pewne i nieuniknione są podatki i śmierć. Na Kujawach doliczcie jeszcze mżawkę. Perfidia kujawskiej mżawki nie zna jednak granic. Wylatowo to już Wielkopolska. Historyczna granica między Kujawami a Wielkopolską prowadzi rzeczką Kwieciszewicą.
Wylatowo może pochwalić się jedynym w Wielkopolsce drewnianym kościołem trójnawowym. Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła został zbudowany staraniem biskupa Michała Kosmowskiego w 1761 roku.
Powiększ
Fundator kościoła, Michał Kosmowski (1725-1804), herbu Kościesza, był twórcą Akademii Trzemeszeńskiej, bezpłatnej, sześcioletniej szkoły oraz założycielem trzemeszeńskiego szpitala.
Czy kościół zachwyca? Umiarkowanie. Jest pięknie utrzymany, schludny i zadbany. Rzecz jasna trójnawowy. Biorąc pod uwagę pobliskie drewniane kościółki, jest masywny. Jeśli szanowny Czytelniku, te przymiotniki odpowiadają Ci, jedź i zwiedzaj. Jeśli wolisz bardziej kameralne zabytki, polecić wypada drewniane kościoły na północ od Mogilna.
Miasto
W Wylatowie warto się jednak zatrzymać na chwilę, by zakosztować małomiasteczkowej atmosfery (chociaż przecinająca wieś ruchliwa trasa nie ułatwia). Małomiasteczkowej, bo przez sporą część swojej historii (1368 a 1388-1871) Wylatowo szczyciło się prawami miejskimi. Na starej mapie widać, jak w rynku łączą się na prostokątnym rynku.
Powiększ
Historia Wylatowa, znanego także jako Wielatowa sięga zamierzchłej przeszłości.
W dokumencie Mieszka III, który został wydany 28 kwietnia 1145 (KDW t.1 nr 11), czytamy między innymi:
„Velatov lacus totus cum villa et tribus sortibus, videlicet Sedlicovo et Robacovo et Mislacovo.”
„Całe jezioro Velatów ze wsią i trzema gruntami (źrebami), mianowice Sedlicovo i Robacovo i Mislacovo.”
Powiększ
Niestety, ów dokument to falsyfikat, który został sporządzony około 1233 roku. Przypuszcza się jednak, że został spisany na podstawie wiarygodnych źródeł i archiwalnych zapisków. Czy oznacza to, że w 1145 roku nie było wsi Wylatowo? Moim zdaniem było to jak najbardziej możliwe, ba można przypuszczać, że historia wsi sięga lat trzydziestych XII wieku. To już inna historia.
Ledwie dwa lata później, w 1147 roku w bulli papieża Eugeniusza III wydanej 31 maja 1147 roku (KDW t.1 nr 15) pojawia się „Velatov cum lacu” — Wielatów z jeziorem. Czas wydania tego dokumentu nie budzi już większych wątpliwości.
Powiększ
Zostając jeszcze przy średniowiecznych dokumentach, warto chwilę poświęcić na akt potwierdzający lokację Wylatowa na prawie niemieckim (KDW t.1 nr 260). Dokument ten wystawił Przemysł I, syn Władysława Odonica 17 maja 1247 roku.
W piśmie tym Przemysł I potwierdza i rozszerza nadania dokonane przez swojego ojca.
W dokumencie Kazimierza Wielkiego z 1368 roku Wylatowo występuje jako wieś „villa Wyelatowo”.
W 1388 roku, podczas lokacji na prawie niemieckim Gąsawy (KDW t.3 nr 1876), otrzymujemy informację o przeniesieniu komory celnej z miasta Wylatowa do Trzemeszna:
„theloneum quod in opido Vyelatowo pro predicto monasterio Trzemeschno ab antiquis temporibus solvebatur”
Zatem można stwierdzić, że Wylatowo stało się miastem, między 1368 a 1388 rokiem.
I jeszcze pleban
Pierwotna wzmianka o kościele w Wylatowie pochodzi z połowy XIV wieku. W 1383 roku (KDW t.3 nr 1390) spotykamy plebana w Wylatowa „domino Nicolao rectore ecclesie de Welatowo”.
Powiększ
Uwaga:
Mapa Wylatowa Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 – Generalstabskarte /1870 – 1944/ pochodzi ze strony http://igrek.amzp.pl/17015
Fragment „falsyfikatu trzemeszeńskiego” pochodzi z publikacji Przemysława Huberta Dorszewskiego: Uposażenie i działalność gospodarcza klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie do początku XVI wieku, Olsztyn 2013.
Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Wylatowie — metryczka
Parafia Rzymsko-Katolicka
pod wezwaniem
Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Wylatowo 94
88-342 Wylatowo
tel. 52 315 87 23
- Współrzędne geograficzne 52.610786 17.942070
- Odległość od Kruszwicy około 29 kilometrów
- Odległość od Inowrocławia około 36 kilometrów
- Odległość od Bydgoszczy około 70 kilometrów
- Odległość od Torunia około 77 kilometrów
Na zakończenie
Ciekawy wpis? Podziel się nim ze znajomymi i odwiedź naszą stronę fejsbukową https://www.facebook.com/na.manowcach