Grodzisko w Kołudzie

Michał Matyjasik · 3 sierpnia 2020

Opisując „na manowcach” jakieś miejsce mam cichą nadzieję, że Czytelnik wytrwa do końca tekstu. Czasami nawet wyobrażam sobie, że nawet zainteresuje się, albo nawet weźmie i obejrzy na własne oczy. Innymi słowy — zachęcam do zwiedzania. Ale nie zawsze. Niech wyjątkiem od tej reguły będzie grodzisko w Kołudzie.

Grodzisko w Kołudzie, miejsce bez wątpienia klimatyczne, zacne i historycznie niepowtarzalne jest, krótko mówiąc, niedostępne. Otaczają je błotniste łąki. Dojście od wschodniej strony blokuje koryto starej Noteci. To jednak nie największa przeszkoda. Arcywróg czai się w powietrzu. To hordy nienasyconych komarów. Kujawskich komarów szablozębnych. Najpierw natrętnym bzyczeniem doprowadzą Cię na skraj szaleństwa, by później pożreć żywcem. Właśnie tak. W pobliżu grodziska nie zauważyłem żadnych szkieletów, ani ludzkich, ani zwierzęcych. Wnioskuję, że tutejsze, podstępne^*) komary potrafią łamać i trawić kości. Żelazna logika.

Jeśli uda przejść zasadzkę rodziny Culicidæ, czeka Cię spacer w błotnistej mazi. To nie jest żaden aromatyczny i pożyteczny torf. To ordynarne błocko, lubieżnie mlaszczące przy każdym Twoim kroku. Przy okazji spodziewaj się wszelkiego kalibru pokrzyw, krzaków i innego zielska bezlitośnie smagającego dowolną część ciała.

Jeśli pokonawszy i tę przeszkodę, dojdziesz do celu, zamiast spodziewanej nagrody, może spotkać Cię rozczarowanie.

Wał ziemi, zarośla i drzewa. Tak to mniej więcej wygląda.

Podsumowując, grodzisko w Kołudzie jest niedostępne. Twoja ewentualna wyprawa, nie będzie co prawda śmiertelnie niebezpieczna (ale ostrożności nigdy dość!), ale moim zdaniem mało satysfakcjonująca.

Poznać Kołudę, jak najbardziej — rozdeptać, niekoniecznie.

Z drugiej strony niedostępne położenie grodu uchroniło go przed dewastacją. Otoczony podmokłymi łąkami, schowany za starą Notecią, pozostaje pewną zagadką. Jednak nowoczesna technologia jest bezlitosna i bez sentymentów odkrywa sekrety grodziska w Kołudzie. Tak wygląda oświetlone laserowym promieniem LiDAR.

Cała powyższa pisanina nie zmienia faktu, że o grodzisku w Kołudzie, oprócz tego, że istnieje, wiem niewiele więcej.

Archeolodzy z Poznania grodzisko zinwentaryzowali w roku 1967. W latach 1977-1978 przeprowadzili badania wykopaliskowe pod kierunkiem Aleksandry Cofty-Broniewskiej. Przebadano wówczas 125 metrów kwadratowych grodziska, wraz z najbliższym otoczeniem.

Grodzisko otacza wał, który w najwyższym miejscu sięga 8 metrów. Od strony wschodniej mieściła się brama. Tam też znajdowała się drewniano-kamienna konstrukcja, która pokrywała część wału i przyległy majdan.

Gród został zbudowany w miejscu dawnej osady kultury łużyckiej, z okresu halsztackiego (wczesna epoka żelaza).

Przy grodzie istniała wcześniejsza osada, po której zostały ślady w postaci ceramiki sprzed połowy X wieku.

Sam gród powstał nieco później, pod koniec X wieku. Jego umiejscowienie świadczy, że pełnił ważną funkcję wojskową. Grodzisko broniło zachodniej granicy Kujaw. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że funkcjonował jeszcze w drugiej połowie wieku XI. Jednak udowodnić to mogą dopiero badania dendrochronologiczne. Wypada tylko zauważyć, że mniej więcej, w tym samym czasie upadły grody w Jankowie czy Mietlicy.

Pewną ciekawostkę kryje mapa z początków XX wieku. Otóż na mapie grodzisko opisano jednoznacznie jako „Alter Ringwall”. Bardzo wiele podobnych obiektów (na przykład Szarlej, albo Żegotki) „Alte Schanze — Stary Okop”.