Stodólno i Stodoły

ⓘ Zanim przejdziesz do lektury artykułu Stodólno i Stodoły, może zainteresujesz się książką, którą napisałem. Książka nazywa się „Kujawy na kole”. Jej pierwszy rozdział przeczytasz na stronie Kawa u Gustawa. Zapraszam!
Stodólno i Stodoły to ciekawy i charakterystyczny punkt w krajobrazie kujawskim. Zapraszam do wspólnego zwiedzania!
Współczesne Stodólno i Stodoły to dwie, podzielone drogą, wsie. Jednak przez długi czas te dwie osady łączyła wspólna historia. Pomińmy bardzo ciekawe, acz niepewne czasy prahistoryczne. Opisane w dokumentach Stodoły i tereny współczesnego Stodólna swój początek biorą w trzynastym wieku, jako własność klasztoru w Trzemesznie. Zainteresowanych odległymi dziejami wsi z powodzeniem można odesłać do notatki Edmunda Calliera, którą opublikowano w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.
Powiększ
Powiększ
Stodólno (wcześniej Huby Stodolne) zostało założone na gruntach wsi Stodoły. Po pierwszym rozbiorze Stodoły oraz Huby Stodolne, które należały do kościoła w Trzemesznie przeszły na własność państwa. Rozpoczęto intensywną kolonizację. W 1781 r. sprowadzono protestanckich osadników ze Szwabii, którzy założyli oficjalną Kolonię Stodoły, znaną jako Stodólno oraz Königsbrunn. Protestanci podlegali parafii ewangelickiej w Strzelnie. Lojalni cesarzowi niemieccy mieszkańcy Stodólna stanowili zdecydowaną większość. W 1835 roku wybudowano we wsi szkołę (wcześniej lekcje odbywały się w domu nauczyciela). Uczył w niej między innymi Jan Bogumił Schünke.
Powiększ
Obie wsie, Stodólno i Stodoły były zamożne i dobrze zarządzane. Charakterystycznymi punktami lokalnego krajobrazu były wiatraki. Dzisiej nie ma po nich śladu. Zachowały się tylko pamiątki na starych mapach i fotografiach.
Powiększ
Kościół pod wezwaniem św. Wojciecha znajduje się na wzgórzu, które stanowi niezły punkt orientacyjny. Pagórek, wyjątkowy w tej części Kujaw przyczynił się no niemieckiej nazwy wsi Hochkirch.
Kościół w Stodołach
Wokół kościoła oraz na jego ścianach upamiętniono księży związanych z parafią. Są to: Władysław Koperski, budowniczy kościoła – Leon Kittel oraz Edmund Morkowski.
Jak można wyczytać w przytoczonym wyżej haśle Edmunda Calliera, drewniany kościół został zbudowany staraniem kanoników z Trzemeszna w roku 1589. W 1820 roku proboszcz Józef Karaś dobudował kaplicę.
Powiększ
Warto zwrócić uwagę na grób Piotra Brackiego, dzierżawcy Stodół, który został zamordowany przez Prusaków 31 marca 1848 r. Do tego dramatycznego wydarzenia doszło w okresie „Wiosny Ludów”. Szczegółowy opis zbrodni znamy dzięki obszernej relacji Katarzyny, żony Piotra. Pełna emocji, ale wiarygodna relacja pozwala spojrzeć pod podszewkę złożonych relacji polsko-niemieckich w czasie „Wiosny Ludów”.
W tekście wykorzystano między innymi:
Fragment archiwalnej mapy: http://igrek.amzp.pl/5464
Relacja o śmierci Piotra Brackiego https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/30019/edition/47322
Kościół św. Wojciecha w Stodołach https://zabytek.pl/pl/obiekty/kosciol-par.-pw.-sw.-woj-873776
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
Cmentarz ewangelicki w Stodólnie
Cmentarz ewangelicki w Stodołach
Archiwalna pocztówka ze Stodólna (Königsbrunn)
Fotografia wiatraka z: Jan Święch, Wiatraki: młynarstwo wietrzne na Kujawach, 2001
Jerzy Kozłowski, Strzelno pod pruskimi rządami (1815-1918), Strzelno 2005
Pozostałe materiały z archiwum autora.