· Swoją drogą.

Kruszwica

Honor Sochy

Czytelnikom cyklu o „kujawskich zbójcerzach” zapewne nieobcy jest wojewoda płocki Abraham Socha. Dziś kilka słów więcej o barwnej historii tego rycerza. Abraham pochodził z rodu Nałęczów. Urodził się około 1350 roku. Pisał się ze Szczytna w ziemi zakroczymskiej, Borkowa w ziemi płockiej oraz Długiego w ziemi dobrzyńskiej. Przydomek „Socha” wziął się natomiast od jego potężnej postury. Od początku swojej kariery Abraham znajdował się w bliskim otoczeniu…

Borkowic

Nie tak dawno poświęciłem kilka słów kujawskim zbójcerzom, rycerzom-rozbójnikom. Dziś chciałbym pokazać postać równie ciekawą co kontrowersyjną. Panie i Panowie oto przed Wami Maciej Borkowic. Czternastowieczny bohater albo zbrodniarz. Kariera Niestety, nie wiemy, kiedy Maciej (lub Maćko) przyszedł na świat. Orientacyjnie można podać, że pod koniec XIII wieku, może około roku 1298. Nie jest pewna także jego przynależność rodowa. Część badaczy twierdzi, że wywodził się z rodu Wezenborgów….

Zdrada

Zdrada i wstyd. Tak średniowieczny kronikarz pisał o Kruszwicy i Kujawach. Dlaczego? Zapraszam do lektury! Poprzednią część naszej opowieści zakończyliśmy na próbach porwania Jadwigi — przyszłego króla Polski. Niedoszłymi porywaczami okazali się niedawni rywale: arcybiskup gnieźnieński Bodzanta oraz mazowiecki pretendent do korony polskiej korony Siemowit IV. Niecnego planu nie udało się zrealizować, ale Elżbieta Bośniaczka, matka Jadwigi i niekoronowana królowa Polski postawiła sprawę jasno. W nękanej wojną domową…

Wojna o tron

Poprzednią opowieść o kujawskich rycerzach-rabusiach — zbójcerzach, zatrzymała śmierć Ludwika Węgierskiego ówczesnego króla Polski. Polskie rycerstwo po śmierci Ludwika przeżyło swoiste déjà vu. Ludwik na Węgrzech nosił przydomek „Wielki”, podobnie jak nasz król Kazimierz. Obydwaj władcy nie doczekali się męskiego potomka. Obydwaj próbowali ratować swoją dynastię skomplikowanymi manewrami dyplomatycznymi. Tak po śmierci Kazimierza, jak i Ludwika, rozpoczęła się wojna o tron. Po śmierci Ludwika Węgierskiego…

Zbójcerze

Jakie pierwsze skojarzenie przychodzi nam do głowy, gdy myślimy o średniowieczu? Zamki, księżniczki i rycerze — rzecz jasna. Jeśli chodzi o zamki, będzie nas interesował jeden, „Mysia wieża” w Kruszwicy. Księżniczki na razie pomińmy, a skupmy się na rycerzach. Zatem jacy byli? Czy, jak uczą nas w szkołach, to zakuci w lśniące zbroje, honorowi, dumni wojownicy? A może to dzikie, krwawe bestie, grasujące wyłącznie wśród wycia wiatru i w blasku błyskawic? Takie…

Zakończenie

Nadszedł czas, by zamknąć wreszcie serię rozważań na temat stołecznej przeszłości Kruszwicy. Czy wreszcie uda nam się odpowiedzieć na pytanie: Czy Kruszwica to stolica? Pytanie jest jasne i proste, ale odpowiedź — mimo tych wszystkich wpisów, rozważań i analiz, jasna i prosta nie będzie. To w końcu historia, nie matematyka. Państwo pierwszych Piastów jest bardzo słabo opisane źródłami historycznymi. Ze strzępków, które dotrwały do naszych czasów informacji wyłania się jednak obraz państwa, które…

Zbuntowana stolica

To nieprawdopodobne wręcz, jakim cudem Kruszwicę ominęły wszystkie nieszczęścia burzliwych lat 30. XI wieku. Niestety czas spokoju i szczęścia nie trwał długo i wkrótce nad miastem zaczęły zbierać się ciemne chmury. Szczęśliwa wyspa Burzliwe wydarzenia, jakie doświadczyła monarchia piastowska w latach 30. i 40. niesłychanym zbiegiem okoliczności ominęły Kruszwicę. Archeolodzy, którzy badali gród, nie odkryli żadnych śladów zniszczeń. Kruszwica nie poniosła uszczerbku podczas kryzysu państwowego…

Rozkwit

W poprzedniej części naszego cyklu o stołecznych perypetiach Kruszwicy skupiliśmy się na źródłach archeologicznych dotyczących miasta. Dziś sięgniemy do źródeł pisanych. Czy w świetle dokumentów i kronik okaże się, że Kruszwica mogła nosić zaszczytne miano stolicy? I co z tym wszystkim ma wspólnego reakcja pogańska? Jajko czy kura? Niestety nasze poszukiwania musimy zacząć od kubła zimnej wody. Nazwa „Kujawy” pojawiła się w źródłach pisanych dopiero w 1136 roku. W tak zwanej „Bulli gnieźnieńskiej”…

Narodziny

W pierwszym wpisie z cyklu stołecznych przygód Kruszwicy sięgnęliśmy do „Geografa Bawarskiego”, najstarszego przekazu źródłowego kojarzonego z domniemanym plemieniem Goplan. W drugiej części urobiliśmy grunt pod dalsze rozważania. Omówiliśmy pokrótce „Kronikę polską” Galla Anonima — najważniejsze źródło dotyczącego monarchii pierwszych Piastów. Chwilę poświęciliśmy na przybliżenie terminu „sedes regni principales” — głównych stolic królestwa. Dziś poznamy narodziny Kruszwicy. Odpowiednio wyposażeni możemy udać się w dalszą podróż,…

Zanim ruszymy dalej

W pierwszej części rozważań na temat stołeczności Kruszwicy zajęliśmy się wyobrażeniami na temat początków państwa polskiego na podstawie lektury „Geografa Bawarskiego”. Dziś na warsztacie pojawi się Gall Anonim i jego wielkie dzieło. Do jakich wniosków udało się dojść? Jeśli chodzi o Kruszwicę — niespecjalnych. „Geograf Bawarski” okazał się źródłem tyleż nobliwym, co bałamutnym. Pojawiające się w nim plemię „Glopeani” trudno utożsamić z hipotetycznymi „Goplanami”, którzy mieliby mieszkać nad Gopłem…