Historia szkoły w Mątwach

24 stycznia 2022 r. autorzy facebookowego profilu Inowrocław na zdjęciach opublikowali zdjęcie przedstawiające budynek szkoły podstawowej w Mątwach. Fotografię wykonano w 1938 roku. Artykuł, z którego pochodzi, został opublikowany w Dzienniku Kujawskim z 6 października 1938 roku. Jest to artykuł ze wszech miar godny uwagi. Autorem owej publikacji jest Mieczysław Lewandowski, ówczesny dyrektor szkoły. Informacje oparł o pierwszorzędne źródło, jakim jest kronika szkoły. Co prawda, artykuł jest dostępny na stronie Inowrocławskiej Biblioteki Cyfrowej, ale uznałem, że warto go opublikować w nieco przystępniejszej formie.

Przy okazji warto dodać, że projekt (Romualda Gutta) budynku dzisiejszej Szkoły Podstawowej w Mątwach jest jednym z najciekawszych przykładów architektury modernistycznej w Inowrocławiu.

O rozwoju szkolnictwa w Mątwach

W związku z „Tygodniem Szkoły Powszechnej” oraz budową nowej szkoły — w Mątwach podajemy krótki zarys rozwoju tej szkoły.

W dniu 11 sierpnia 1890 roku odbyło się Otwarcie tzw. szkoły Cukrowni, w budynku prywatnym, przygotowanym przez przebudowę do celów szkolnych.

W roku 1894 Zarząd Miejski w Inowrocławiu wybudował drugi budynek szkolny — blisko stacji kolejowej, tzw. szkolę Mątwy, dla dzieci rodziców, pracujących w Zakładach Solvray i z Mikorzyna.

Szkoła Cukrowni była ewangelicka, początkowo jednoklasowa, od roku 1903 trzyklasowa, szkoła Mątwy dwuklasowa dla dzieci katolickich i ewangelickich.

W roku 1894 było w obu szkołach 111 dzieci. Ponieważ liczba dzieci wzrastała, obie fabryki pertraktowały w sprawie wybudowania gmachu dla wyżej zorganizowanej szkoły na terenie obecnej kolonii Sodowni jednak wojna światowa unicestwiła budowę.

Na początku 1919 roku obie szkoły przeszły pod administrację polską i istniały jako dwie odrębne szkoły jednoklasowe do r. 1927.

W tym roku wskutek działań władz szkolnych i Dyrekcji miejscowych fabryk, nastąpiła komasacja obu szkół i utworzono 3 klasową szkołę. Od tej chwili datuje się szybki rozwój organizacyjny szkoły. W roku 1927 szkoła była trzyklasowa z 136 dziećmi, w r. 1929 4-klasowa z 191 uczniami, w roku 1932 pięcioklasowa z 285 uczniami, w roku 1933 sześcioklasowa z 322 uczniami, w r. 1934 7-klasowa z 367 uczniami. Wskutek przydzielenia ośrodka do Inowrocławia szkoła stała się miejską i otrzymała nr 9.

W r. 1937 została przemianowana na szkołę stopnia III nr 9 w Inowrocławiu. Obecnie szkoła ma 12 oddziałów z 529 dziećmi. Grono nauczycielskie liczy 10 osób.

Sprawa sal szkolnych jest również ciekawa. W r. 1908 w obu szkołach były 4 sale i 4 mieszkania nauczycielskie, w r. 1920 — 3 sale i 4 mieszkania, w r. 1932 — 3 sale i 7 mieszkań (w tym 5 dla samotnych). Z tych mieszkań w czasie szybkiego wzrostu liczby dzieci od r. 1932 do r. 1937 przebudowano, tub przystosowano do potrzeb szkolnych pięć mieszkań.

Szkoła liczy obecnie 4 normalne sale i 4 sale niżej normy, a są dwie izby po 22 mtr. kw., w których do 50 dzieci musi się pomieścić. Wobec takiego rozwiązania kwestii pomieszczeń, nastąpił paradoksalny fakt, że oba budynki, które mogły pomieścić najwyżej 150 dzieci, muszą obecnie pomieścić 529 dzieci.

Warunki pracy stawały się nieznośne, warunki higieniczne i zdrowotne siłą rzeczy nie mogą być mimo wszelkich starań idealne, tym więcej, że dostęp zwłaszcza do tzw. szkoły miejskiej nie był uregulowany, dzieci często po kostki brodziły w błocie, a studnia, z której czerpie się wodę do dziś, mimo istnienia w bliskim sąsiedztwie wodociągów, nie doprowadzonych jednak do budynku szkolnego, — dawała wodę słoną i zanieczyszczoną.

Bardzo szybki przyrost liczby dzieci spowodował tak zarówno Kierownictwo szkoły, jak i Władze Szkolne do starań w kierunku budowy nowej szkoły. W wyniku tych starań, które od roku 1933 trwały, Zarząd Miejski przystąpił w roku 1937 do budowy nowego gmachu szkolnego w listopadzie ub. r. doprowadzonego pod dach.

Od tego czasu zaprzestano pracę z powodu trudności finansowych.

W dniu 2 października rozpoczął się „Tydzień Szkoły Powszechnej”. Oby ciężkie warunki pracy dzieci i nauczycielstwa skłoniły w czasie „Tygodnia” wszystkich obywateli naszego miasta do składania hojnych ofiar na cel realny: „Wykończenie budynku szkolnego w Mątwach”

Opracował na podstawie kroniki szkolnej Miecz. Lewandowski, kier. szkoły

Dziennik Kujawski. 1938, R. 46 nr 229 (6 października)

Wszyskich, których interesuje najstarsza historia Mątew zapraszam do przeczytania https://manowce.com/pierwsze-historie/

Stulecie szkoły

W roku szkolnym 2022/2023 Szkoła Podstawowa nr 9 w Mątwach świętuje swoje stulecie.

W kronice szkoły powszechnej z Szymborza z roku 1922 można przeczytać takie zdanie:

„W ostatnim czasie odbyły się dwa posiedzenia, na których uchwalono Kuratorium szkolne prosić, aby jak najrychlej szkołę ewangelicką w Mątwach zamieniono na katolicką i przyłączono takową do gminy szkolnej w Szymborzu (…)”.

1 stycznia 1923 r. funkcjonująca w Mątwach szkoła ewangelicka, została przekształcona w szkołę katolicką. Naukę w niej podjęło 19 uczniów. Oprócz Szkoły Powszechnej Mątwy Cukrownia istniała również szkoła prowadzona przez Zakłady Sodowe, tzw. Szkoła Mątwy Sodownia.

W styczniu 1923 roku kronikarz z Szymborza odnotował: „Rada szkolna składa się z tych samych członków, ilość dzieci szkolnych pomniejszyła się o 19, które zostały przekazane do szkoły Mątwy – fabryka”.

Powyższe zapiski skłoniły badaczy historii Szkoły Podstawowej nr 9 w Inowrocławiu do przyjęcia roku 1922 jako daty założenia Publicznej Szkoły Powszechnej w Mątwach.

Uwaga:

Zdjęcia pochodzą z izby pamięci Szkoły Podstawowej nr 9 w Mątwach.

Na okładce projekt szkoły z zasobów Pracowni Dziedzictwa Kulturowego KPCK (Iwona Jastrzębska-Puzowska).